Son dönemlerde hep bir takım araziler,
Bazı vakıflara bağışlanıyor?
Bu işi bilen varsa anlatsın.
Bugünkü işleri benim kafam almıyor.
Ben Osmanlıyı anlatayım.
Osmanlı’da hayır işleri çoktur.
Bu hayır işleri için vakıf sistemi kurulmuştur.
Vakıf, hayır için yapılan bir dini yapıyı veya
Sosyal yapıyı sürdürmek için kurulmuş bir düzendir.
Kalıcılık için sistemdir.
Vakıf kayıtları çok düzgün tutulurdu.
Bugün Süleymaniye El Yazmaları Kütüphanesinde,
Yüzlerce vakıf senedi bulunmaktadır.
Ama Türk zekası bu işin de çakallığını bulmuştur.
Devşirme veya Türk kökeninden gelip, çalışkanlığı,
Dirayeti veya şansıyla devlet kademelerine gelen vezir çoktur.
Bu devlet adamları edindikleri büyük mal varlığını,
Çocuklarına aktarmak isterler.
Özellikle çocuğu hafif gerzek olanlar.
Onun için bir vakıf kurulur.
Tüm mal mülk vakfa bağışlanır.
Vakfın başına da ailenin kızı veya oğlu geçirilir.
Vakıf senedine de şu kişiler ve çocukları ömrünün sonuna kadar,
Şu kadar maaş alacaktır diye işlenir.
Bu hak miras ile aile fertlerine geçer.
Artık o gerzek oğlanın veya akıllı kızın hayatı kurtulmuştur.
Zira vakıf malına kimse dokunamaz.
Diyeceksiniz ki.
Bu kadar vakfa falan ne gerek var.
Baba çocuklarına mal mülkü bıraksa ne olur.
İşte her zaman o olmuyor.
Zira Osmanlı’da 44 sadrazam, 3 şeyhülislam,
Ve sayısı bilinmeyen vezir ve devlet adamı asılmıştır.
Padişahın astırdığı devlet adamının malına,
Mülküne devlet hemen el kor.
Usul böyledir.
Genelde devlet adamları götürür.
Adam görevde iken kimse umursamaz.
Ama o koltuktan inince mal mülk dert olur.
Koltuktan indiği an malların nasıl götürüldüğü,
Hemen ortaya çıkar.
Dünyaları götürmüş Sadrazamların genelde,
Çocuklarına zırnık kalmaz.
Bunun için Sadrazamlar, vezirler hep buldukları,
Malı mülkü direkt olarak vakfa alırlar.
Benim anlattığım Osmanlı düzeni.
Bugün benzerini yapan var mı?
Bilemem.
Aklınıza isim gelirse yazın.
Turan Akıncı 22 Eylül 2014
(1976 yılında DGSA Mimarlık Fakültesinden mezun oldu. 1978 yılında Berlin Teknik Üniversitesinde Doktora çalışmaları yaptı. Alman Ortaçağ kentlerinin restorasyonun da görev aldı. 35 yıl sanayicilik yaptıktan sonra 2010 yılından bu yana İstanbul’daki Osmanlı Mimari yapılarını araştırmasını sürdürmektedir.
www.tas-istanbul.com sayfasında 1.500 Osmanlı yapısı hakkında makaleleri vardır.)
