Sayıları geçen yüzyıla oranla büyük miktarda azalış gösterse de Türk insanı 3 büyük dinin onlarca farklı mezhebine inanıyor ve bu inançları doğrultusunda da bayramları ve anma günlerini kutluyor. İslam dünyasının Kurban ve Ramazan Bayramları herkes tarafından bilinip kutlanırken, azınlıkların bayram ve kutsal günleri pek bilinmiyor.
Farklı dinlerin özel günlerinin bazıları her yıl aynı tarihlerde kutlanıyor.
Hicri takvime göre belirlenen islami bayramlar ve hıristiyanlıktaki Paskalya gibi bazı özel günler ise her yıl farklı tarihlerde kutlanıyor.
Her dinden Türk vatandaşlarının çoğunluğunun inandığı üç büyük dine ait bayramlar ve kutsal günlerden en önemlileri aşağıda özetlenmiştir.
Ayrıca her dinin içindeki mezhepler bazıları tarafından mezhep farkı değil ayrı bir din olarak da kabul edilebilir. Biz burada din-mezhep tartışmasına girmeyip, sadece Türkiye sınırları içinde yaşayan çoğunluk veya azınlıkların en çok kullandıkları bayram, kutsal gün ve kutlamaların listesini vermek istedik.
Biz Turkiye.Net sitesi olarak her dinin her mezhebin her kutsal gününü kutlamaktan ziyade, en popüler ve yaygın olanları kutlamaya özen gösteriyoruz. Herhangi bir dinin veya mezhebin bazı günleri kişilere göre değişik öneme haiz olabilirler. Bu nedenle özel olarak kutlama mesajı yayımlamaya fırsat bulamadığımız bu günler için anlayışınıza sığınıyoruz.
Süleymaniye Camii – İstanbul
-
SÜNNİ İSLAM AÇISINDAN BAYRAMLAR VE DİNİ GÜNLER:
Kurban Bayramı: 4 gün süren bayram, ilk sabah Bayram Namazı ile başlar, akraba ziyaretleri yapılır, mezarlıklar ziyaret edilir.
Hicri Yılbaşı: Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye göç etmesi ile başlayan Hicri takvimin ilk ayı olan Muharrem’in ilk günü kutlanır.
Aşure Günü: Hicri takvimin ilk ayı olan Muharrem’in 10. günüdür. Hz. Hüseyin’in Kerbela’da öldürüldüğü günün anısına oruç tutulur.
Mevlid Kandili: Rebiul Evvel ayının 12. gecesi doğan Hz. Muhammet’in dünyaya gelişi kutlanır.
Miraç Kandili: Hz. Muhammed’in göge Tanrı katına yükseltildiği gecedir. Beş vakit namaz kılınması bu gece farz kılınmış, Peygamber’e cennet ve cehennem gösterilmiştir.
Berat Kandili: Islamiyet’de kutlanan 5 kandil gününden sıra itibariyle üçüncüsüdür. Şaban ayının 14. gününun akşamında, ibadet ederek günahlardan arınıldığına inanılır.
Ramazan Ayı: Hicri takvimin 9. ayı olan Ramazan ayı boyunca, inananlara sahurdan iftara kadar oruç tutmaları görevi verilmiştir. Akşamları Teravih namazı kılınır, sofralarda hurma, pide ve güllaç bulundurulur.
Kadir Gecesi: Ramazan Ayı’nın 26. gecesidir. Kuran’in Hz. Muhammet’e bu gece inmeye başladığına inanılır. “Kadir” Allah’in sıfatlarından biridir ve “her şeye gücü yeten” anlamındadir. Bin aydan daha hayırli olduğuna inanılan bu gecede, ibadet ile günahlardan arınılır.
Ramazan Bayramı (Şeker Bayramı): Ramazan ayında tutulan orucun bitişi ile kutlanan ve sabah kılınan Bayram Namazı ile başlayan bayramdır. Arife gününden hazırlıklar yapılır, mezarlıklar ziyaret edilir. Kimsesizlere ve muhtaçlara yardım edilir, akraba ziyaretleri yapılır. Tatlı sunulduğu için Şeker Bayramı olarak da bilinir.
Alevi Cemevi
ALEVİLİKTE KUTSAL GÜNLER VE KUTLAMA TÖRENLERİ
21 Mart: Nevrûz / Nevrûz-î Sultân: Ali bin Ebu Talib’in doğum günü ve İmâmet’in ilânı.
5 – 6 Mayıs: Hıdırellez
Kânûn-ı Sânî ayının son salı gününde başlayan 3 günlük oruç: Hızır Orucu (yöre farkları)
19 – 21 Ramazan: İmam Ali’nin şehadeti orucu. İmam Ali’nin “Abd’el-Rahman bin Mûlcem” adında bir Haricî tarafından Kûfe’de namaz kılarken zehirli bir kılıç ile yaralandıktan birkaç gün sonra vefat ettiği gün.
26 – 28 Ramazan: Kadir Orucu (yöre farkları)
1 – 3 Şevval: Şeker Bayramı (bazı yörelerde kutlanırken, bazı yörelerde kutlanmamaktadır)
10 – 14 Zilhicce: Kurban Bayramı
28 – 30 Zilhicce: Mâsûm-u Pâk Orucu (yöre farkları)
1 – 12 Muharrem: Muharrem Orucu / Mâtem Orucu
10 Muharrem: Aşûre Günü – Hüseyin bin Ali’in katledilmesi. (Kerbela Olayı)
6 – 7 Haziran: Abdal Mûsâ anma törenleri
16 – 18 Ağustos: Hacı Bektaş-ı Veli Anma Törenleri
Vefa Kilise Camii – İstanbul
-
ORTODOKS RUM CEMAATININ BAYRAMLARI VE DİNİ GÜNLERİ:
1 Ocak: Protohronia: Bu tarihte Hz. Isa’ nin sünneti kutlanır. Bir akşam önce çocuklar şarkılar söyleyerek komşulari ziyaret eder ve hediye toplarlar. Akşam yemeğinde hindi yenir. Evde ve iş yerinde bereket getirmesi için nar kırılır, sakızlı yılbaşı pidesi pişirilir.
6 Ocak: Ta Fota: Hz. Isa’ nin Vaftizi kutlanır. Boğaz’da, bir papazin suya attığı tahta haçı çıkarmak için cemaatten gençler Boğaz’ın soğuk sularına atlarlar. Haçı bulup kıyıya getiren genç, altın zincir ve ucunda haçla ödüllendirilir.
Ton Psihon: “Koliva” isimli cevizli helvanın pişirildiği ve mezarlıklarin ziyaret edilerek ölülerin ruhuna dua edildiği gündür.
Apokries: Paskalya yortusundan 40 gün önce kutlanan karnavaldır. Büyük Oruç’dan önce partiler düzenlenir, maskeler takilir, ziyafetler verilir.
Tessarakosti: Paskalya’dan önce 40 gün süren orucun başlangıç günüdür. Orucun bu ilk günü hiçbir şey yenmez. Daha sonraki 5 hafta boyunca hayvansal gıdalar alınmaz. Orucun son haftasında da sadece haşlama sebzeler, özellikle mercimek yenir. Paskalya günü “magirica” adi verilen sakatat çorbası pişirilir.
Vayion: Hz. İsa’nin Kudüs’e girerken zeytin ve mersin dalları ile karşılanması anısına kutlanan gündür.
Paskalya Haftası: Hz. İsa’nın çarmıha geriliş ve ölüm haftasıdır. Bu haftanın Cuma günü perhiz yapılır ve hayvansal besinler alınmaz. Cumartesi gecesi tam geceyarısı kiliselerde mumlar yakılır ve İsa’nin dirilişi kutlanır. Aynı gece paskalya yumurtaları, ertesi gün de paskalya çörekleri yenir.
Zoodohu Pigis: “Hayat Veren Kaynak” anlamına gelen bu gün, Ayazma günü olarak da bilinir. Silivrikapı’daki Balıklı Ayazması’na gelenler şifalı sudan içip dua ederler.
11 Temmuz: Ayia Efimiya: Lahti Fener’deki Ortodoks Patrikhane Kilisesi’nde bulunan azizenin anısına kutlanır. Kilisede yapılan törende katilanlara iğne dağıtılır ve azizenin lahtı açılır.
6 Ağustos: Metamorfoseos: Hz. İsa’nin “Göğe Yükselişi” Paskalya’ dan 40 gün sonra kutlanır. İnanışa göre Hz. İsa bu tarihte, Thabor dağında yanında Musa ve İlyas Peygamberlerle görünmüştür.
29 Ağustos: Apokefalistu Ioannu: Rumlar, Vaftizci Yahya’nin başının kesildiğine inandıklari bu günde perhiz yapar ve domates ve karpuz gibi kırmızı renkli besinleri yemezler.
24 Eylül: Ayia Thekla: Aziz Pol’ün öğrencilerinden olan ve Silifke yakınlarinda yaşayıp öldüğüne inanılan azizenin anısına Büyükada’daki manastır ziyaret edilir ve adak adanir.
25 Aralık: Hristugenna: Hz. İsa’nın Doğumu, yani Noel kutlanır. Bir akşam evvel çocuklar ev ev dolaşırlar. Sabah erken kiliseye gidilir, öğlen yakın akrabalarla yemek yenir. Çam ağaçları süslenir ve altlarına hediyeler bırakılır. Çam ağacı süsleme geleneğinin eski Türkler ve Sümerlerden Avrupa’ya yayıldığı teorileri yaygındır.
27 Aralık: Ayios Stefanos: Aziz Stefanos, Hiristiyanlık dinine inandığı için Kudüs’ten kovulup, taşlanarak öldürülmüştür. Hıristiyanlığın bu ilk şehidinin anısına kurban kesilip fakirlere dağıtılır.
Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi – İstanbul
-
ERMENİ CEMAATİNİN BAYRAMLARI VE DİNİ GÜNLERİ:
1 Ocak: Gagant: Yılbaşı kutlamalarının yapildigi tarihtir. Zengin yılbaşı sofrasında ana yemek hindidir. Yılbaşının ertesi günü mutlaka dükkan açılır ve bereket getirmesi için dükkanın içine nar tanecikleri serpilir.
6 Ocak: Dzununt: Noel’i, İsa’nin Vaftiz’i ile birlikte kutlayan Ermeniler, bu tarihte evleri ziyaret eden çocuklara hediyeler verirler. Ailece yenilen akşam yemeğinde ana yemek mutlaka balık olur.
Vartanants: M.S. 5. yüzyılda ateşe tapan İranlılara karşı yapılan ve kaybedilen bir savaşın ve bu savaşta ölenlerin anısına düzenlenen törenlerdir.
Pun Paregentan: 7 hafta süren ve her gün içerisinde hayvansal gıdalar bulunmayan tek bir öğün yemek yenilen Büyük Oruç’tan önce kutlanan karnavaldır. Karnaval suresince, her türlü kıyafete girilip şakalar yapılır.
14 Şubat: Diyarnintarac: Hz. İsa’nın doğumunun 40. gününde tapınağa götürülüşü kutlanır. “Ateş Gecesi” de olarak bilinen bu kutlamalarda, kilisedeki kutsal sofranın üzerindeki mumla, mumlarını yakan cemaat, mumu söndürmeden evine götürerek orada hazırlanmış olan mumları yakar.
Avak Sapat: Hz. İsa’nın çarmıha gerilmesi ile ilgili anıların tazelendiği “Büyük Hafta” dır. Perşembe “Son Akşam Yemeği”, Cuma ise “Haça Gerilme” ve “Mezara Gömülme” anılır.
Dzaggazart: Hz. İsa’nın Kudüs’e dönüşü anısına kutlanan bayramdır. Kiliseler çiçekler ve zeytin dallari ile süslenir ve ayine katılanlar eve dönerken bereket getirmesi amacıyla bu çiçeklerden alırlar.
Surp Zadik: Paskalya Bayramı’ nda Hz. Isa’ nin yeniden dirilişi kutlanır. Kutlamalar sırasında birbirlerine renkli boyanmış yumurtalar armağan ederler. Paskalya çörekleri hazırlanıp, mezarlıklar ziyaret edilir.
Hampartsum: Hz. İsa’ nin Göğe Yükseliş’ i kutlanır. Baharın da karşılandığı gündür. Özenle hazırlanan sofralardan “marul” eksik edilmez.
Vartavar: Vartavar “Işık Saçan Gül” anlamına gelir ve bu bayramda Hz. İsa’ nin Suret Değiştirmesi kutlanır. Kiliseler güllerle süslenir.
Surp Asdvadzadzin: Meryem Ana’ nin göğe yükselerek Tanrı huzuruna kabul edilmesi ve üzüm hasatı kutlanır. Herkes kutsanan üzüm salkımlarından bir parça yer.
Khacverats: Haç Yortusu olarak anılan bu özel gün, 14 Eylül’ e en yakın olan Pazar günü kutlanır. Kilisede öğleden sonra yapılan törende hac fesleğen çicekleri ile süslenir ve dualar edilir. Kökeni M.Ö. 7. yüzyıla kadar uzanmaktadır.
Tarkmancats: Ermeni yazısını icat eden ve İncil’ in Ermenice’ ye çevrilmesine katkıda bulunan 2 din adamının anısına yapılan törenlerdir. Ermeni kültürü ve kilisesinin Asur ve Grek etkilerinden kurtarılması kutlanır.
Kadim Suryani Kilisesi (Surp Asdvadzadzin) – İstanbul
-
SURYANİ CEMAATİNİN BAYRAMLARI VE DİNİ GÜNLERİ:
6 Ocak: Denho: Hz. İsa’ nin vaftizinin kutlandigi gündür. İçine Hz. İsa’ yı sembolize eden haçın batırıldığı su, törene katılanlara evlerine götürmeleri için dağıtılır.
2 Şubat: Maelto: Hz. İsa’ nın mabede sunuluşu anısına kutlanan bu bayramda, kilise de mumlar yakılır.
Boutho Dninve: Kökeni M.Ö. 9. yuzyılda yasayan Ninova halkinin “Büyük Tovbe” sine kadar giden oruç sırasında, 3 gün 3 gece boyunca hiçbir şey yenilip içilmez.
25 Mart: Suboro: Hz. İsa’ nın doğumunun annesi Meryem’ e müjdelenmesi kutlanır. Kilisede dağıtılan ve Kutsal Üçlemeyi sembolize eden 3 renkli ipler, Paskalya Bayramı’ na kadar bilekte taşınır.
Hamso Droze: Hz. İsa’ nın “Son Akşam Yemeği” anısına kutlanan gündür. Papazlar alcakgönüllülügün bir belirtisi olarak (tipki Hz. İsa’ nın yaptığı gibi) cemaatden seçilen kişilerin ayaklarını yıkarlar.
Zkifutho: Hz. İsa’ nin Çarmıha Gerilişi anilir. Çiceklerle süslü bir tabut kilisede dolaştırıldıktan sonra, kapının önünde eller üstünde tutulur ve cemaat altından geçer.
İdo Dakyomto: Hz. İsa’ nin Diriliş Bayramı, Büyük Kiyam veya Paskalya adıyla anılır. İnananlar birbirlerine yumurta ve yumurta şeklinde hediyeler verirler. Ölmüşlere dua edilir ve ertesi günü mezar ziyaretleri yapılır.
Suloko: Hz. İsa’ nin Göğe Yükseliş’ i kutlanır. Bu bayramda yaylalara cikip, salincak kurma adeti günümüzde unutulmaya başlamıstır.
Rises: Paskalya’ dan 50 gün sonra kutlanan bu bayrama Pantikusti Bayramı da denir. Hz. İsa’ nın havarilerine Kutsal Ruh’ u verdiğine inanılan bu günde, kilisedeki kutsanmış suya ceviz yaprakları batırılır.
31 Agustos: Sahro Dmor Gabriyel: 7. yüzyılda Turabdin civarında yaşayan aziz Gabriyel’ in anısına kutlanır. O gece azizin mezarinin bulundugu manastirda kalan kişiler geceyi dua ederek geçirirler ve ertesi gün şölen düzenlenir.
25 Aralık: Ido Dmavlodo: İsa’ nin doğumunun yani “Noel” kutlamasıdır. Kilise’ de çıralar ile, doğum sırasında çobanların yaktığı ateşi simgeleyen bir ateş yakııir ve etrafında ilahiler söylenir.
Aşkenazi Sinagogu – İstanbul
-
MUSEVİ CEMAATİNİN BAYRAMLARI VE DİNİ GÜNLERİ:
Tu-Bisvat: Ağaç Bayramı olarak da bilinen bu günde fidan dikilir ve bol bol meyva yenir.
Purim: Adar ayının 14. gününde kutlanan bu bayram, Yahudi kavmini ortadan kaldırmak isteyen kral Ahasveros’ a karşı direnen kraliçe Ester’ in halkini kurtarmasi anısına kutlanır. Bayramdan bir gün önce oruç tutulur.
Pesah: Tanrı Mısır halkını cezalandırmak için, her ailenin ilk çocuğuna felaket yağdırırken, İbranilerin evlerini es geçtiği için, “Pesah” (atlamak, es geçmek) bayramı yapılır. Ailenin en büyük oğlu bu bayram öncesinde oruç tutar. Bu bayrama “hamursuz” adının verilmesinin sebebi, bayram sırasında mayasız bir ekmek olan “Matsa” nin hazırlanıp yenmesidir.
Lag B’ omer: Günümüzden yaklaşık 2000 sene önce 32 gün süren bir hastalık salgınının bir anda sona ermesi üzerine ortaya çıkan bu bayramda kutlamalar yapılır. Bundan önceki 32 gün boyunca neşelenmek ve evlenmek caiz değildir.
Savuot: Hz. Musa’ ya gönderilen 10 Emir’ in bu günde verildiğine inanılır. 50 gün süren buğday hasatı döneminin son günü kutlandığı için “Hasat Bayramı” olarak da anılır.
Tisa-Beav: Av ayının 9. günüdür ve Matem Günü olarak kabul edilir. İki günbatımı arasında oruç tutulur.
Roş Aşana: Yeni Yıl Bayramı’ dır. Her aile akrabaları ile bir araya gelir ve dargınlıklara son verilir. Günahlardan arınılan gündür.
Yom Kipur: Büyük Oruç Günü’ dür. Geceleyin adaklar adanır. Tutulamayan sözlerden ötürü Tanrı’ dan af dilenir.
Sukot: Hasat Bayramı olarak da bilinir. İsrailoğullarının çölü geçerken “suka” larda (çardak) kalmaları anısına kutlanır. Sabah duasına katılanlar ellerinde “Lulav” adı verilen çiçek demeti tutarlar.
Hanuka: Kislev ayının 25. günü başlayan “Işık” Bayramı, Kudüs’ deki Kutsal Mabed’ in yeniden açılışı ve kandilin mucizevi olarak az miktarda bulunan yağla, 8 gün boyunca yanması anısına kutlanır. Hanukiya isimli 9 kollu şamdanda yanan mumların sayısı hergün bir arttırılır.
Coexist – Birlikte Varol
